TXORIA BADATOR TXORIA BADOA
Nuevo proyecto a presentar en Gernika para el 85 aniversario del bonbardeo ( si se acepta por parte del ayuntamiento de Gernika)
Tomando el libro de Xabier Soubelet "Txoria badator, txoria badoa"( Elkar 2018) como base , este nuevo espectaculo musical està elaborado a partir de canciones, pintura y lecturas musicales de Xabier, todo acompañado de danzas vascas
KANTUA :Apirileko Euriari so
Dm Larru zaharraren gaindi FBb dasurkion ur gazia, CA ez da izerdia,
F Azal ximurraren gaindiCBb dapuzkion hauspoa,ez da haizea,F
Bb hedoi beltzetik dasurkion CF ur gezia izerdi saminez baita hazia C
Dm Burrunbaren oihartzunak F daukan herri izutua Gernika deitua.
Dm Zuhaitzari zainetatik C isuritako F odola, C A malda behera badoa,
Dm izerdiz husturik C F, Gernikan udaberria C A udazkenak hartua
Bb bere barru izerdia C F bihur negar samina zotinka/ Gernika gaixoa
trumoiengatik ikaran, txoriak iheska t’arrainez hustuta Isilka badoa
badoa Oka Ibaia
Larru zaharraren gaindi dasurkion ur gazia, ez da izerdia,
Dm Negar bustiz beteta C begi F gorri hauntuak A zerurantza A
Dmherri amorrua,CFirain pairu malkoez CAmuskiltzen orroaDm
Arbolaren zainetan dasuran odol gardenak izena mendeku badauka
Eta aldaxka gazteak/ sortuko zaizkio,kimu sorberrien Orroa, gogoa oihua bizi oihua
Larru zaharraren gaindi dasurkion ur gazia, ez da izerdia
Irakurketa musikatua
Egunero bezala, goizeko bostak ziren Julitxok begiak ireki zituenean eta lau orduko gaua bete ondotik, osoki esnatu zen.
Udaberria zen eta astelehen horretan ere, jeikitzerakoan eta arrosarioa eskutan hartu eta euskeraz errezatu, amaren azken nahiak errespeta zitzan. Beste guztiak bezala Elorrietako Familia euskal amorratuta zen eta :
KANTUA: Uhaina eta euskara
OOOOO) OOOO
Itsasoak daraman uhaina hondartzan hautsiko funtsez bere izana. Gure herriak daraman hizkuntza Mintzatzen haziko gure baratzaZeruan eguzkiak berotuko gure euskararen bihotza, bihotza.
Hizkuntza maiz nigarrez, ez bada hausten aparrez Hondartza maite elez, ferekaz betez,
Denok mintzo garenez, euskara gure altxorrez
Herria eta hizkuntza hondartz –uhainez, uhainez.
Uhainaren patua, itsasotik kostan haustea
Euskararen patua mingainetik plazara jalgitzea
Itsasoak dauka beti uhaina sakonki gorderik bere baitan.
Hizkuntza maiz nigarrez, ez bada hausten aparrez
Lotsagarri zaio ez haustea, hondartzara iristen ohi denean
Nahiago du bere izaitez mintzo, ta bere izana aurtiki tinko,gaur tinko Arean atzera joan orduko, berriro ur mugituetan sartzeko
Hizkuntza maiz nigarrez, ez bada hausten aparrez…
Badaki hondartzak bere izan funtzez barnatu zaiola hitz sarkorrez Nola daiteke Herriak ez mintzatzea bere hizkuntza ederrez, ederrez
OOOOO- OOOO
IRAKURKETA MUSIKATUA
…..Inork ez zekien oraindik Molak eta bere hegazkin eraileek, gaualdian Eibar bonbapetan estali zutela, inork ez entzun ere bonba haien burrunba. …
….. ….Bi egun lehenago, gaineko eremuetatik, lunotar guziek ongi ikusi zuten Gernikako herriaren gainean nola, hegazkin batzuk hurbildu eta papera euria bota zuten, hura zer ote zen jakin gabe. Zer demontre ote zen erauntsi txuri hura? Ez ote zen Mari Anbototik Oitz mendira bizitzera etorri, ixtorio zaharrek zioten bezala ? Hala balitz, gauza onik igartzen ez zuela segurra zen, zazpi urtero egoitzez aldatzen zuenean, ezbehar bat gertatzen omen zelako...
Egun horretan udaberri aldeko lanbrorik ez zen batere agertu, ezta bere atzean argi seinale izaten zen eguzkirik. Ekia jalguitzen ohi zenean, lanbroan lurruntzera zihoan, poliki poliki,bere atzeko indar izugarriz eta laster, Oka ibaia garbi- garbia agertzen zen, baita gernikalde osoa eta Mundakaraino hedatzen zen Urdaibai ur zabala ere. Bainan astelehen hartan, dena goibel zegoen eta eremu zabal horren gainetik erortzen zen xirimiria geldigabea zen.
Han, beste hodei ikaragarriak hurbiltzen ari ziren, mehatxatzaile batzuen modura, trumoizko burrunbez josiak, Gernika euren tximista beldurgarriez laster joko zutenak.
TXALAPARTA
KANTUA Gernikarantz
Oroitu ohiko udaberria
argi sortzailea dakarrena
ekitik lorera dabiana
begia alaitzen duena
Eki izpitik gorantz argira
begiak arbasoen bila
askazia indartzera
erakaspen argiz, lurrera
OO behin eta berriro
betitik haboro OOO hainbat belaunaldiko
urte eta mende oro OOOOO
gaur hogeita seia Gernikan
izu tximista airean
eguzkia eskasean
ikara denen bihotzetan
Xirimiria ez da ohikoa
lankarra izuz betea
Durango eta Eibarrena
denek gogoan dutena
OO OOO behin eta berriro
Gero ta gehiago OOO txoriak datozte oro
burrunba haboro OOOOO
Jendea beldurtuta dago
merkatua ez da ohiko
burrunbari otoi ixo
bizia izango al herio?
Helburu Bermeo Lekeitio
txoriek sormiran Izaro
indarrez bira emateko
ta Gernika suntsituko
OO OOO behin eta berriro
gero eta gehiago OO txoriak datozte oro
burrunba haboro.
Irakurketa musikatua
Orain hilabete batzuk, noizean behin,hegazkin batzuk herraren gaineko itzulia ematera agertzen ziren eta zehazki zerbait begiratzen balute bezalan bizpahgiru itzuli eman etra Urkiola alderako biderantz urruntzen zirenbauinan jendea joa etorri horietara ohitu zen. Paperatxoen euri langarra, aldiz, beste gauza bat izan zen eta lurretik bildutako aholku mehatxatzaile hura gauza onik ez zekarren. GERNIKARRAK ERRENDITZERKO ORDUA DAUKAZUE. EZ ZAIZUE EZER EGINGO MODU PAKETSUZ ERRENDITZEN BAZARETE. ARRIBA ESPAÑA!
Eta halakoak milaka eta milaka, bainab euskaldunek bazekiten Arriba-ka aritzen zirenek ezer onik iragartzenbn ez zutela. Deenk zukaten gogoan gerra hasi zenetik hitz beldurgarri horiek zer ohikoajk bilakatu ziren, eta Arriba eta muera-ka aritzen zirenak nor ziren ere.
Goiz goizik, Julitxok orgako azken koraploak lotu zituenean zeruari berriro begiratu egin zion, isil- isilik. Txakurtxoak irritxo bat egin zion, berak ere bazekioelako merkatu eguinba asteko egun ederrena zela eta….
KANTUA GERNIKALDEA
Em Orgari sokak lotu ta idiak uztartu,
Lunotik baserritarrak merkatura heldu
astelehenero berdin, egun gozo eta arin
Bastegietakoek Elorrietakoak bidean itxoin.
G Batzuek esnekiak, besteak barazkiak
txakurrak aurrean, korrika zaunkaka dabiltzate biak
Orgak bete- beteak, ta saltzeko mozkinak
merkatura ereman ta bertako denei saltzeko moduan.
Babarrunak ta lekak, azelgak entsaladak
fruta gozoak eta neguko intxaurrak
dena apain apaina, bidetik behera
San Pedro atzean utzi eta denak gernikara
G Elorrietakoak aldiz, karrua bete esnekiz
behiak ardiak eta ahuntzak aspalditi deitziz
zaporezko gaztaiak, gogor edo frexkoak
denek badakite salduko tuztela, hain onak baitira.
Serafin Obiera hor, ezpartin lantegia
gelditzeko ohitura bazeukaten hantxe hartua
azken apainketak, tira maindireak
idien begietatik urrundu manduliak
Udaletxea bixtan, aurrera merkatura
betiko postua euren zai baitago ta, denak agurtzera
ohiko baserrikoak plazan daude bilduak
zer giro gozoa eta euskalduna, denen artekoa.
landare ta haziak ia denak salduak
arrautza, txistorrak eta urdai azpikoak
arrain saltzalteak, bermeotik etorriak
legatzak eta bisigu saskian ekarriak
Aranjiz ta Muxikako ohiko baserrritarrak
hor daude baita ere Foru eta Errigoitikoak
batzuk beti builaka, besteak aldiz isilka
denak bat eginda, lagun minak hortxe elkartuta
G horrengatik gaur egun kantatzeko gogoa
denek bat eginez eta lagun minez pozteko orroa
Em horrengatik gaur egun abesteko gogoa
Gernikatik Mundakara Oka irrifarrez badoa
IRAKURKETA MUSIKATUA
Bitartean Parisen hiritarrak hiritar eta margolariak margolari.Montmartreko argi txuri txuria zegoen eta etxeko paretetako argi itzaek begian min egiten zuten. Poliki polikizebiltzan ibiltariak, Tertreko plazan zeuden, matrgolarien lanei begira, nork arreta haundiz eta argi ikertzaile tinko baten moduan, nork itsasargi iheskor baten pare, soaldi arin bezain zabalez.Hantxe , La mère Caththerine izeneko tabernako terrazan, Ramiro arrue, le Monde egunkaria irakurtzen zegoen, Euskadin eta Españan gertaturiko berrien gose, hantxe, orain bederatzi hilabete gerra bizi- bizirik hasi zelako. Berarekin Jose Bergamin eta Xabier zaldun gernikarra. Xabierrek suerte haundia izan zuen Jose bere lagun malagatarra, Picassoren adiskidea zelako, herri berekoa eta biak errepublikaren aldekoak. zenbat une ez zituzten elkarrekin pasatzen, baten edo bestearen estudioan, bereziki Saint augustin kaleko Pabloren lantokian.
Azken berrien arabera, Bizkaiarebn aurkako eraso handia gertu zegoen eta aurre egiteko indarrak antolatzen ari ziren. Durango jadanik bonbapetan suntsitu zuten eta Gernika herri sinboloari eraso egin behar ziotela aho guztietan zegoen.
Elorrietakoek Xabier Zaldun senide zeukaten eta margo lanetan buru belarri zegoela bazekiten. Xabier artista osoa zen eta sormena zeukan bere biziaren zutabea, margoak, idazkiak, musika eta batez ere kantuak. Gustatzen zitzaizkion sormenari buruzko batzuk asmatzea, baita ere bakarrik egotea, bere etxeko atea berak nahi zuenean bakarrik irekiz. Hauxe zen bere abesti maitagarriarena, bere bakartasuna erakusten zuena.
KANTUA Etxea irekia intro DmCFCDm 2
Ez badut neronek itxi Dm 2 Olerkia+ zabaldu otoiate itxita, ez da atea CFC
edo ez dago itxita. FBmC
Agian ezta ene etxea. BmCF
Ez badut neronek itxi Dm
Leiho itxita ez da leihoa CFC
edo ez dago itxita. F BmC
Agian ez da ene etxea. BmCF
Zabaldu otoi bizia DA
Irria, begitartea eta belarria. GDACG
Irria, begitartea eta belarria. GDAC G ,
Neurea , neurea , neurea CG
Eta neure etxea irekia. BmCF bis
Bukaera intro DmCFCDm 1
IRAKURKETA MUSIKATUA
Esan bezala, Sormena zeukan gogoko eta Pablorekin ezin hobeto konpontzen zen. Minotauro deitzen zuten Picassori, Xabierren kantuak gustatzen zitzaizkion, batez ere Sormena deiturikoa, bere burua baizik ez zuelako ikusten horretan, beti lanean, sormena hutsean murgilduta
Xabierrek bazekien Espainiako Errepublikak Picassori Unibertsal erakusketarentzat obra bat eskatu ziola bainan zer egin ez omen zekiela baiota ere. Agian Sormena kantuaren alaitasunak lagunduko ote zuen?
1937eko martxoan ginauden Pablok Xabier bazkaltzera konbidatu zuenean. Bazkal ondoren gitarra hartzeko eskatu eta Sormena abestu zion:
KANTUA SORMENA E
E Oskolez bilustu A B7 lalala E bihotzez naiz puztu lalala A B7
E ohiturez hustu A B7 lalala E ortzadar bihurtu lalala A B7
Em Sortzera badoa isil- isilikan,
hotsik ez da entzun C taupada baizikan
G gau beltzean dago oraino gaietan, D
C ezezagunean, G isur zirraretan* D
E irria zabalik dasor ezpain loreetan, A
E dardarez ikaran kantuz garunetan A
E oinazez, muinezko sabel beroetan, A
E oinatzez oinatze hertsi zabaletan A UUUUUUUU
E gorputzez erantzi A B7 lalala E eguzkiz naiz jantzi A B7 lalala
E izana zait hazi A B7 lalala E sormenak nau hozi A B7 lalala
Em Sortzera badoa isil- isilikan,
hotsik ez da entzun C taupada baizikan
G gau beltzean dago oraino gaietan, D
C ezezagunean, G isur zirraretan* D
E irria zabalik dasor ezpain loreetan, A
E dardarez ikaran kantuz garunetan A
E oinazez, muinezko sabel beroetan, A
E oinatzez oinatze hertsi zabaletan A UUUUUUUU
E Oskolez bilustu A B7 lalala E bihotzez naiz puztu A B7 lalala
E ohiturez hustu A B7 lalala E ortzadar bihurtu A B7 lalalala
F gorputzez erantzi BbC lalala F eguzkiz naiz jantzi BbC lalala
F izana zait hazi BbClalala F sormenak nau hozi BbC lalala 3
IRAKURKETA MUSIKATUA
Apirila! itsas aldera isurtzen Oka ibaia garbi- garbia. Urdaibai zabal eta gardenerantz isilka. Bat- batean urak dardaran hasi ziren, ziorrarez, urruti entzuten zen soinu arrotzak ikaran jarri baitzituen. Inondik etorriak bezala, zeruan, hegaldan, bat bestearen atzetik, metalezko txori madarikatu batzuk agertu ziren,
Herria alde batera utzirik, lerroz lerro, itsasaldera abiatu ziren, Okaren ibilbidea segitu nahi bezala, bainan heriotzez gose. Hain behera zihoazen harritzekoa zela ikustea belaietan sortzen zituzten itzal zortak, ardi beltzez osaturiko artalde baten parekoak, txoratuak bezala, ardi guztiak zentzua galduta, ezin geldirik egonik, deabruak harturik bezala. Eta gaineko metalezko txoriak, tripa beteta, euren zirina lagatzeko gertu zeuden.
Arbola sakratuaren garaiko aldaxketatik, han urruti itsasoa ikusten zuten txoriek itsasaldea beltzatu egin zela konturatu orduko, hegazkinek olatuen gainean itzulia eman zuten eta zuzen- zuzen eurengana hurbiltzen hasi zitzaien. Gernika helburu zeukaten eta Jainkoak Moisesi ireki zizkion ur pareten antzeko, xirimiriaren artean, txori erraldoiek bidea hartu zuten. Txantxangorri izutuak, Arbola saindutik ihes eginda, euren buruari geldetzen zioten ea Jainkoak ez ote zuen aldez aldatu eta traidore baten antzera jokatu.
Agian, bainan denek lagun lez izan arren, Jainkoak eraileen zerbitzaria bihurtu zela zirudien. Arratsaldeko lauak ziren lehen hiru hegazkinek herriaren gainean aireratu zirenean, elizako ezkilak brandaka zeudelarik, jendearen bihotzeko taupaden hotsak kontsolatu nahirik….
KANTUA
AAAAAA
Ta txoria badator, ikaran edonor
Merkatuan, amatxiren besoan saskia,
Badator sarraskia
eskutan, landare eta hazia
ardi gasna mintzen hasia.
Merkatu eguna? iluna
eta soinu urruna
badurbil astuna (bis) AAAAAAAA(4)
Condorrak airean, burrunba
txistuka, eta bunba !
Stuka ta katakunba
Condorrak airean, burrunba
txistuka, eta bunba ! katakunba
ehorztoki eta tunba.AAAAAAA( 4)
Merkatuan, amatxiren besoan sarraskia,
hortxe dago odol nahaskia
Huts-hutsik baitago betiko aulkia
euriaren azpian herri haragia
T
a txoria badoa,putakumia
IRAKURKETA MUSIKATUA
(Inaki edo Biolina bakarrik Gernika . P Sorozabal)
Lehen bonba Ju izeneko ofizial batek bota zuen, merkatu erdira. Beste bi Stukek ere eurenak laxatu zituzten eta Gernikan desolazioa zabaltzen hasi ziren. Egiten zutena ondo ba al zekiten? Herri ezezagun horretan sortzen ari ziren sarraskiaz ohartzen ote ziren? Gidari xume batzuk, artilleriaren erantzunik jasotzen ez zutela konturatu zirenean, defentsik gabeko herri baten aurkako eraso kriminalean parte hartzen ari zirela ohartu ziren. Gehienei bost axola, beste batzuei aldiz ez, ez baitziren Alemaniatik etorri zibilen kontrako bonbardaketak egiteko. Hala ere erasoak jarraitzen zuen eta amak, umleak, amuma eta aittittek bonbapetan korrika ikusi zituztenean, alde batera eta bestera, nor mendira jo, nor elizan, nor komentuan, nor ustezko aterbe sendoetan sartu. Han gordelekurik ez zegoen eta dena hankaz gora ziraulien. Errenteria zubia trabatuta gelditu zen eta Okaren urak gorri gorriak zisurizen.
Txori madarikatuek, Jerikoko tronpeten antzera, haien sirenak jotzen zituzten, pikatzen zuten aldiro, jendeari izu gehiagio oraindik sartzeko moduan. Jendearen karrasiak ikaragarriak ziren.
Gernika doluz jantzita zegoen. Halere harritzekoa zen ikustea nola herria bonbardatzeko aitzaki izan ziren sinboloak, arbola eta juntetxea, erasotik salbu gelditu zirela. Kasualitateak ez zeukan biderik! Txoriei euren gorotza hantxe ez botatzeko ordena eman baitzieten, Molak, Nafarroatik hasiriko gerraren zutabeak, Frankoren zerbitzari leialak, eliza eta foruak bat zirela pentsatzen zuena, nafar foruak bai, bainan espainol nazionalak, errepublikaren aurkakoak, eta alzamentuaren aldekoak
KANTUA BETI ASTELEHENA
Harriz harri etxeak izerdiz eraiki
malkoz malkoz bihotzak berpiztu ta jeiki
Euskaldunen herria argitu kartsuki
Ustez dena eraikiz, buka eta aki
irriak ezpainetan dagerte arinki
baina menpeak darrai, oraino maltzurki
Atzean utzi zaitut andere sarraski
berriro merkatuan boltsa eta saski
luzaz izanen dela herriak badaki
euskaldunen aurkarena herritarrek aski!
Euskal sinbolorentzat genuen Gernika
astelehen goiz hura begitan eurika
lankar beltzaren gaitza oino hikamika
Gure aurka oraintxe, dabiltza harrika
harri hauskai dirudi, ireki ninika
herriari diogu:” Hi aberri haika”
Sekulan ezin ahantzi andere sarraski
malkoz malkoz bihotzak berpiztu ta jeiki
euskaldunen odola oldargai gogorki
ezin isilik egon, hiltzea hobeki
Astelehenez astelehen, beti astelehena
bonbarik gabe baina herri herrena
Inoiz ezin ahaztu apirila harena
Gaurkotasunak pilpil baitu oroitmena
nahiz armak isildu, guri so haiena
astelehena dela gauza nabarmena
Atzean utzi zaitut andere sarraski
berriro merkatuan boltsa eta saski
ea Euskal herria noiz pakean utzi
astelehena asteazken bihur dadin beti.
IRAKURKETA MUSIKATUA
Bat- batean Picassok erabaki zuen Errepublikak manatu zion obra Gernikako Bonbardaketa izango zela. Barbariaren aurka eta fazismoaren aurka ! Eta ezkerreko goiko partean zezen bat margotzea bururatu zitzaion, Espaina frankistaren sinboloa agerrarazteko.
Xabier Zaldunek beste Gernika desberdin bat margotzea pentsatu zuen, koloretsua, abstrakturantz jotzen zuena eta sarraskiaren sufrimentu guztiak erakusten zuena.
ARGIAK ATZEKO MARGOAN, musika arin batekin.
IRAKURKETA MUSIKATUA; Xabier Xubelet
Nere margolanak lehen koloreak hartzen hasi zen eta zolako grisaren gainean konposaketaren elementuak kokatzen hasi nintzaion, ezkerre’an Picassoeren zezenaren tokia harturko zuen aberea, Gernikako Agbolaren toki orlegi berezia, derrigorrezko alde odoltsua, eraikinen errautsaren parte hitsa, kolorezko eztanda izugarriak, denek bat eginda, poliki poliki,Txoria badator, txoria badoa izeneko margolana aurrera zihoan.
Argi neukan margolanean agertu behar zen abere babeslea hartza bat izan behar zela, ez bakarrik indarra eta babesa irudikatzen zuelako, beste irudi bat gogora etorri zitzaidalako baizik. Ipar hotzetako erreketan sorlekura igotzenn diren izokinak, hartzek euren hatzapar haundiez, nola harrapatzen dituzten eta, goxoki zaporetsu batzuen antzera, ahora ereman. Horixe zen gogorat etorritako irudi berria.
Gernikan ere garbi neukan, arrainen modura, behin, gertatutakoak berriro gertatzen balira, hartza zaindariak hegazkin guztiak lurrerat botako lituzkeela, King Kong erraldoi baten antzera, ezker eskubiko esku mogimendu azkarrez.
KANTUA.
GERNIKA IRATZAR
OOOOO GERNIKA!
OOOOO GERNIKA
Zure kantu sarkorra Entzun dut gau huntan:
Aditu izan nuen Jadanik askotan:
Bozkarioz bihotza Gainditzen zitzaitan.
Gaur egin dut gogotik Nigar ilunbetan...
Gaur egin dut gogotik Nigar ilunbetan...
OOOOO, GERNIKA!
OOOOO GERNIKA!
Ikusten zaitut hilen herria iduri;
Etxe aurtikitz baizik ez zare igeri...
Udaberria irriz dago munduari:
Harri beltzetan lore guti zait ageri.
Gaur egin dut gogotik Nigar ilunbetan...
OOOOOO GERNIKA!
OOOOOO GERNIKA!
Orai datza ohiko Kartago bezala,
Paret beltz handi batzu baizik ez dauzkala.
Jazko Euskaldun-iri haren gorputz hila
Nigarrik egin gabe nola ikus, nola?
Gaur egin dut gogotik Nigar ilunbetan...
OOOOO GERNIKA!
OOOOOO GERNIKA!
Xoratzen iluntzen daut hitz horrek bihotza.
Mendek jakinen dute haren zorigaitza...
Numanze ta Kartagoz ez gaitezke mintza,
Goraki erran gabe Euskadin, han, datza:
OOOOO GERNIKA!
OOOOO GERNIKA
Gaur egin dut gogotik Nigar ilunbetan...
IRAKURKETA MUSIKATUA
Hartza marrazkitua neukan, beltz- beltza, zezenaren kolore berekoa. Ondoan hegazkin txorituak, eskuzko arma batzuen formakoak, Astra pistolen gogoratzaileak, babeslearen atzaparretik nahiko hurbil, esker eskubiko kolpez errazki botra litzatekeenak, isurtzen ari zitzaiozkien negarrak dolurik sortu gabe, mendekua muinetan sartuta.
Margolanak bere azken forma hartzen ari zen eta bonben artea salbu gelditu zen Errenteria zubi bakarra irudikatu nuen, abstraktuari zehaztasun figurativo bat erantsiz.Tropa frankistak oinez herrian zubi horretatik sartu zirela nolazpait adierazi behar bainuen,eta zubia margotzea derrigorrezkoa nuen, ez garbi eta zehazki, baizik eta odolaren eta ondar larrien artean.
Zubiaren gainean gorriz jantziriko torero bat marraztu egin nuen, España Gernikan sartzen balitz bezala, picassok Espainiako ikur sinbolotzat zezen bate zarrio zuen antzera.
Mila aldiz Frankok gezurretako bidea erabili zuen bere tropa falangistak txuritzeko. batean gernika gorriek erre egin zutela zabaldu zuenean, be”stean George Steerk mundura egia zabaldu zuenean, gernikako bonardaketaren hoben bakarra alemanen gain utzi zuenean, kondor legioaren ekintza soila zela ustearaziz, frankistek horretan ezer ikustekorik ez balute bezala.
Arrazoi horrengatik frankisten oinezko sartzea Gernika garbi erakustea hain garratzitsua neukan.
Azken pintzel kolpeetan ari nintzen, pozik, abstraktu haren barnean Gernikako suntsiketa ongi zagerielako eta nere hasierako xedea nolabait lortu nuelako. Orain itxaropena adieraztea zen eskan naukana eta Gernikako ezkilen oihartzunak mendi artean entzuten ziren bezala, eta arbolari muskil eta kimu berriak ateratzen ari zitzaizkion modukoa,biak, bata Pkoko ezkilkadaren antzeko, errautsetatik berpiztuko den gernikaren omenezkoa; Bestea aldaxka berriko belaunamldiak bizira aupatzeko modukoa. eta zuhaitz orlegi baten hostoak atera zitzaizkidan, osoki argitsuak,biziz vetea, odol kolore gorrien erdian aurkaritza haundia sor zezakeen esmeralda baten kolorekloa, Gernika berriaren iragarle bezain itxaropentsua eta euskara ikur eta eredutzat harturik Berpiztea.
Denok KANTUA
AI AMA EUSKARA
Zoin ederra den euskara
Arbasoek utzita
Zein ederra den hizkera
uretatik jalgia
mendietatik etorria
errekatik behera
urjauzia ala jabala itsasora doana
urjauzia ala jabala doana
1 Ai ama, ez otoi joan galtzera
agortzeko ez zinen sortu maitea.
Ai ama, ez galdu berehala
hizkuntza baten patua ez da galtzea.
2 Ai ama, zabal ahoetara
heda zaite batzuetatik besteetara
Ai ama, isuri izaitetara
euskaldunok eremanen bizi osora.
3 Ai ama muturik ez egon ta
ahotan suspertzeko zinen jaioa
Ai ama, dantza eta ere kanta
Ikusi nahi zaitut guziz alaia.
IRAKURKETA MUSIKATUA
Bere Basakerien eta gezurren artean, Frankok gerra irabazi eta Gipuzkoa eta Bizkaia Probintzi etsaiak proklamatu. Hogoitama bost urtez diktadura gogor batez espaiña gobernatu eta Euskal herria zanpatu. Mila bederatzi ehun eta hirurogaoita hamabosta arte. Hil! eta hemen Txanpaina bukatu! Diktadoreak ez zekiena euskal erreakziona gogorra izango zela eta izatetik borratu baino abertzaletasuna indartu zuela.
KANTUA GERNIKA BETIKO
*Gernika gaizoa, indarrez xehatua
Gernika oihuka sekulan ez hetsitua
Oraintxe larogei urte
gernikan heriotza euriz bete
gure herri sakratuari su ta ke
euskaldun libertateak betitik ziren gureak, ohikoak
euskal haitzaren azpian zazpiak armarrituak, herrikoak
Gernika gaisoa......
Hegazkinek ari ziren
Frankoren agindua betetzen
euskal nortasuna irainez odoltzen
burrunba ikaragarriz, zerua estaltzen hasi, trumoiez
izugarrizko soinuez, Gernika errotikan suntsi, indarrez
Gernika gaisoa......
Merkatua xehatuta bonba erailez hortxe erasotua,
mortuzko hondamenetan sartua
udaberriz jantzirikan zeuden hosto orlegiak, beltzatuak
betiko astelehen goizak egun madarikatuez beztituak
Gernika gaisoa......
Arbolaren sinboloa indartu zuten hola erasotuz
askatasun goseari indarra sortuz
Kaudilloren aldekoak gerla zuten irabazi, momentuz
libertate ibilbidean euskaldun diren xedeak azkartuz
Gernika gaztea negartik irrira
ta Euskal Herria hosto berdez jantzia.
KANTUA
Zer litzateke euskal herria
Zer litzateke eukal herria euskararik gabekoa?
zer litzateke euskal herria euskaldunik gabekoa?
Ni naizen Euskal indigena euskaraz mintzatzea dut/ lehena/ maddi
Seme alabei erakustea, zabaltzea, kideak biltzea/ sena
Euskararat ekartzea ta hitzegitea, bestela hiltzera/ zena
Bitxi litzateke argirik gabeko ortzadar itzalia/ pena
Zer litzateke Euskal Herria euskararik gabekoa ?
Zer litzateke Euskalherria euskaldunik gabekoa ?
Eskerrik Franko hil izela eta Carrero Blancori iup lala ni
Gernika berpiztu zela ta betiko euskaldun horrela
euskal eguzkiak zeru gainetik berotzen gure bihotz ta azala
ez zitekeen beste biderik denak hiltzera bestela
Ez dut benetan nik gogo, ezdut benetan nik goxo, uhainik gabeko itsasoa
Ez dut benetan nik gogo, ez dut benetan nik goxo, zuhaitzik gabekoihan-basoa
Ez dut benetan nik gogo, ezdut benetan nik goxo, argi gabeko eki beroa
Ez dut benetan nik gogo, ez dut benetan nik goxo hitzik gabeko mintzoa
Zer litzateke Euskal Herria euskararik gabekoa ?
Zer litzateke Euskalherria euskaldunik gabekoa ?
Eskerrik asko Bizkaia, milesker ainitz Gernika biok
eredu miresgarria, errautsetik herria jalgi indarka,
Euskal herria izan behar litzake zuen antzeko, oihuka
eta euskaldun ugari kaleetan han ta hemen milaka
Ez dut benetan nik gogo, ezdut benetan nik goxo, uhainik gabeko itsasoa
Ez dut benetan nik gogo, ez dut benetan nik goxo, zuhaitzik gabekoihan-basoa
Ez dut benetan nik gogo, ezdut benetan nik goxo, argi gabeko eki beroa
Ez dut benetan nik gogo, ez dut benetan nik goxo hitzik gabeko mintzoa
Zer litzateke Euskal Herria euskararik gabekoa?
Zer litzateke Euskalherria euskaldunik gabekoa ?
Zer litzateke Euskal Herria euskararik gabekoa ?
Zer litzateke Euskalherria euskaldunik gabekoa ? denak
IRAKURKETA MUSIKATUA
Gizakiak bezela, gauza guztiek beren bizia badaukate, batzuek laburra eta motza besteek luzea. Margolanek ere iraupen desberdina dute. Gehienak, ahanzturiko bidean sarturik, hautsez estaltzen dira edo hiltzera kondenatuak daude, pipiak harturik, errerik edo zakarrontzietara botaturik. Haien arteko askok ere bere bidea darraite, xumea batzuentzat, arrakastatsua besteentzat. Begira Picassoren Gernika.
Aurrean daukazuen nere margolana bizi nahi du eta Gernikan nahiko luke bukatu. “Txoria badator, txoria badoa” emanaldi honen izenean, zuen herriari bihotzeko opari bat nahiko nioke egin, hauxe hemen geldituz, Gernikan, Gernikarrek izan dezaten ikusteko eta gozatzeko parada. Zer bizi bukarea ederra izango litzateke berarentzat benetan! Gernikan bizi, zuen guraso, amuma eta aittittek, sarraskia eta desegite egun hlorren ondlren erakutsi duten berpizteko gogoaren modukoa.
DANTZA
Banako eta launako (Elai alai)
Fandango Bettelu, Begiraleak eta Primadera.
dera.