6

Sekretua

Izotzetik_BARRUA 26/11/08 17:02 Página 165

leak izaten ziren, batez ere nireak, buruan neukanari hurbiltzen

zekizkion mugimendu erneak. Paisaia ikusi orduko, margolana

gogoan egina neukan, eta momentuko lan bakarra

mekanismo hutsez buruan neukana ahal bezain ongi oihaleratzea

nuen. Eta hor agertzen zen Cezanneren konposaketaren

eragina, Gauguin eta bere kolorearena, Van Gogh edo

Derainen edo espresionisten keinu arin eta lasterrarena. Nahiz

eta oihala oraino zuri-zuria egon, dena jadanik egina zegoen

eta, ti-ta, ordu batez gehienik, nire oinarri zuria dena beterik

zegoen. Besteek ti-taista nintzela zioten, nire tindatzeko modua

ti-taismoan oinarritzen omen zela. Izen hori zuzena ote

zenez ez nekien, baina gustukoa nuen eta nire burua horretan

garbi ikusten nuen. Daliren estiloa berdintsua zen, biak nahiko

azkartsuak baikinen.

Halakoetan, zerbait gosaltzera gelditu behar genuela erabakitzen

genuen. Hori bai sakratua zela. Batzuetan, eramaten genituen

ogitartekoak jaten genituen, Izludalek beti bere botila

txikian zekarren ardoarekin. Beste gehienetan, hurbilean genuen

ostaturat abiatzen ginen, hiru zangokoak han bertan

plantaturik utzirik, beribila harturik eta arrautza pare baten bitartez

ideia berrien bila bidea harturik.

“Iep, Llanaral!”, zuen betiko agurra ostalari maitagarri

hark. “Nola zaudete? Zer, gaur ere tindatzera edo?” Betiko

esaldi berak ateratzen zitzaizkion, eta gisakoak genituen, beste

gauza handirik elkar esateko ez baikenuen, eguraldiaz eta ohiko

zozokeria irrigarriez aparte. Behin, aterkia eskuetan zeukan

gizon bitxi baten iduria agertu zitzaidan.

Han esertzen ginenak gutienez lau ginen, gosalondoko

musa bota genezan. Hori bai, arrautzak ardo on batekin eta

kafearen ondotik puru eder bat ere bai. Batzuetan, txokorra

ahoan eta mus partidaren ondotik handik agudo lekutzen gi-

– 166 –

Izotzetik_BARRUA 26/11/08 17:02 Página 166

nen; beste batzuetan eta errebantxa egin behar genuen aitzakiarekin,

gure lanerako denbora galtzen genuen, baina hala

zen eta besterik ez zegokeen.

Oihal aitzinean berriro plantatzen ginenean, ez zen batere

gauza bera, aitzineko inspirazioa berriz ere harrapatzeko lan

handia baikenuen, eta lehenbiziko pintzeladek izugarrizko garrantzia

zuten. Ongi ateraz gero, beste ordu pare bat egoteko

parada bagenuen, gaizki eginez gero, berehala akabo eta etxera.

Hura bai nazkagarria zela. Niri maiz gertatzen zitzaidan

gauza nuen; beharrik ti-tazalea nintzela eta lehen ordu hartan

buruan neuzkan gehienak isuriak nituela. Beharrik bagenekiela

datorren larunbatean argia parekoa izango zela, udazkeneko

kolore gorriak guri zain egoten izango balira bezala. Nahiz eta

gure gaiak berdintsuak izan, egiteko manera arras desberdina

genuen eta, gai ber-beraren aitzinean egon arren, batetik bestera

desberdintasun izugarriak izatea gertatzen zitzaigun, leku

ezberdinetan izan bagina bezala. Hori genuen gozoena. Ez zen

harritzekoa, denek, nik behintzat bai, buruan neukana egiten

bainuen eta azkenean begi aurrean zegoenari bost axola! Titaismo

imaginatiboa neukan nirea.

Izludal ni baino zaharragoa zen, berrogei urte ni baino

gehiago adinean sartuta, eta nire aita ongi ezagutu zuen, nire

amaren bitartez erdi ahaideak baitziren. Aitaz maiz hitz egiten

zidan, gazte denboretan berarekin ere tindatzera ateratzen baitzen.

Berak zioenez, harengandik sartu zitzaion tindatzeko grina,

eta askotan elkarrekin egoten omen ziren. Aitarengandik

heldu zitzaidan niri ere tindatzeko gustua, eta aspalditik utzi

gintuen gizon bitxi hark nire bizi guzia markatu zuen. Inork

ez zidan bere biziaz gauza handirik sekulan

kontatu, sekretuz beterik zegoela zirudien, oraino zerbait kontaezina

pilpilean egon balitz bezala. Aitaz hitz egiten zidan ba-

– 167 –

Izotzetik_BARRUA 26/11/08 17:02 Página 167

karra Izludal neukan, eta isurtzen zituenak ttanttaka zegizkien1,

eta beti gai beraz, tinduaz. Margolari aski ona zela zioten, bere

bizian izan zuen pasio bakarra hura izan omen zela; baina nik

hori egia ez zela banekien, pasio bakarra bere semea izan baitzuen,

nahiz eta bere bizian zehar desulertze handiak izan, batez

ere bere berekoitasuna barkatzen ez niolako. Azken finean,

ez naiz segur halakorik bazegokeenez, adinarekin bere denboran

egindakoak ulertzen nituelako eta heriotzan denak barkatu

nizkiolako. Nik nekien bakarra, anitz maitatu ninduela, bere

manera horretan, bere bihotz ikaragarrian. Maiz bere xokoan

negarrez aritzen zela igarri nuen, gelan sartu eta nigandik pairatzen

zuen gogorkeriaz eta desmasiez negarrez, maite ez banu

bezala; eta horrek, orain, min egiten zidan, lehen ez bainituen

soportatzen bere sasi-sufrimendu horien agerizko keinuak,

guztiak exageratuak iruditzen baitzitzaizkidan eta komedia hutsa

zirela zirudizkidaten. Baina hala ez zen, eta emotibitate

handiak horretara bultzatzen zuela geroago jakin nuen.

Izludalek aitaren gorabeherak kontatzen zizkidanean irria

itzultzen zitzaidan, istorio horiek gustatzen zitzaizkidalako,

baina ere kontatzen zizkidanak aitak egindako gauza irrigarrienak

zirelako, abentura bitxiak. Zenbat aldiz aholkatu zidan

oraindik irakurri ez nuen “Oroitzirriak” liburua irakurtzea, aitaren

umorezko obra bakarra. Horretan, une goxoetan, batzuetan

parrandan, gertatutako istorio irrigarriak ateratzen

omen ziren. Nik uste dut liburuxka hori inoiz ez nuela irakurri

nire aitak zegizkien gauzek batzuetan lotsa ematen zidatelako,

beti, batez ere nire lagunen aurrean, ahalketzen nintzelako.

Aitak egindakoak, lotsagarriak baino, nardagarriak iruditzen

zitzaizkidan. Halako gauzak sentitzen nituen, baina horren

gainetik sekretu bat bazela banekien, inork kontatu nahi ez

zuena.

1 Egiten zituen

– 168 –

Izotzetik_BARRUA 26/11/08 17:02 Página 168

Kontaezin horiekin urduri ezartzen nintzen, zerbait nire

baitan sumatzen nuelako, zerbait bitxia, larria, sinesgaitza.

Zergatik bestela nehork eta nehoiz ezer ez aitortu, zerbait aitorrezina

egon balitz moduan.

Txikitandik nire burua arrotza bezala sentitu nuen, nire

amaren familian sentsazio hori beti sentitu izan nuelako, zerbait

ezkutatzen bazidaten bezala. Sekulan ez ditut ahantziko

behin, halako haserre gorri batean, osaba Baluk esan zizkidanak.

Bere oihu bortitzen artean eta errespetu faltaz berarekin

aritu nintzelako, kanpotarra nintzela eskapatu egin zitzaion;

eta horrek beste lagun guziengan izan zuen eragina ez dut sekulan

ahantziko, denak isil- isilik iltzatu baitzituen, mututurik,

elkarri begira jarririk, sekulan esan behar ez zen zerbait ihes

egin balitzaio bezala. Geroztik, ez nuen halakorik inoiz gehiagorik

entzun, nire ustez kasu handia ematen zutelako nire aurrean

berriro hanka sartzerik ez egitea. Nik inoiz ez nuen

ulertu kanpotarra zergatik deitu ninduen. Ez amarengatik, segur.

Bertakoa baitzen, eta bere atsegintasunak ez zion nehori

halako gezurretan aritzeko grinarik ematen ahal.

Aitarengandik? Beharbada, aitarena dena misterioz beterik baitzegoen;

baina hori dena arras lainotsua neukan gogoan, eta

batere argi ez nuen. Zerbait bazela banekien, sekretu aitorrezin

bat segurki, belaunaldiz belaunaldi iragan zen sekretu aitorrezina...

Telebistaren esan eta ikusiek gosez bete ninduten, eta sukaldera

zerbait berotzera hurbildu nintzen. Egun osoa niretzat

neukan, eta agentziakoa egin behar ez beste, mendira joatea

deliberatu nuen. Parez pare neukan mendi tontor hartatik

Alizerriko bista ederra bezain aberasgarria ikus nezakeela pentsatu

nuen, eta nondik igaro behar nuen ongi adierazi zidaten.

Antena hura zeukan mendira igotzeari ekin nion.

– 169 –

Izotzetik_BARRUA 26/11/08 17:02 Página 169

Izotzetik_BARRUA 26/11/08 17:02 Página 170

Lehenbiziko patarrak lehun-lehunak ziren, malda apalekoak;

eta inguruan neukan izadi ederra atseginez preziatzen nenbilen.

Bigarren patarra gogorragoa izan zenez, izerditan hasi

nintzen, nire hanka urratuen gainean dilindan aurrera eginik.

Oihan itzaltsu hartara iritsi nintzenean, lurrean pozik

eseri nintzen, kaskoraino iristeko gutxi falta zelako eta bertatik

punttan zegoen antena zuri-gorria aski garbi zagerielako.

Altxatu nintzen eta gorantz abiatu, nahiko nekaturik, ibiltzeko

ohitura galduta ukanik. Azkenean, kasko puntara ailegatu

nintzen, haizeak indarrez jotzen zuen gailur hartara, eguzkiak

izpi epelez berotzen zuen begiratoki bikain hartara.

Urrunera bota nuen lehen soan itsasoa ikusi nuen, ia kolore

gabekoa, norbaitek argi urdina itzali balio bezala; eta bere

bihotz busti hartatik lurralderantz ateratzen ziren ur-zain guziak,

genealogiko arbola baten adar busti batzuen pare, mendirantz

igotzen ziren, haien bidea alderantziz egiten balute

bezala; baina garbi zegoen nire ikuspegiaren inpresioa baizik

ez zela eta ohitura zaharren jarraikitzaile batzuen antzera beherantz

joaten zirela, haien betiko ohe bustian etzanik, amets

bizi baten moduan. Ibai eta erreka horien helburuaz pentsatzen

hasi nintzenean, zerbaitek urduri ezarri ninduen, ez

bainuen hain argi ikusten goitik behera isurtzen zirenik; eta,

gorantz begira, haien iturriaren xerka izan balira bezala egon

zitezkeela gogartu nuen. Nire mendi kaskotik korrontearen

– 171 –

7